Die geskiedenis van die Suid Afrikaanse wolbedryf

Zanmari Crous

Suid-Afrika is ’n uitgestrekte en pragtige land met ’n ryk geskiedenis van skaap- en wolboerdery. Hierdie lang geskiedenis het wolboere gevestig wat ’n skerp waardering het vir hoe om vir hul diere en die omgewing te sorg. Gevolglik genereer die bedryf konsekwent ’n hoë kwaliteit, omgewingsvriendelike produk vir internasionale markte.

Die eerste Merinoskape het in 1789 in die Kaap aangekom, en die skaap- en wolbedryf op ’n kommersiële basis is gou gevestig. Gedurende die hele koloniale tydperk het die Kaapprovinsie die belangrikste wolproduserende gebied in Suider-Afrika gebly en hoewel die skaapbedryf daarna vinnig oor feitlik die hele land versprei het, het ‘Kaapse wol’ die internasionale generiese handelsterm vir almal geword.

Geskiedenis van die wol ras skape (Bron; BKB webblad)

Merino

Die Suid Afrikaanse wolbedryf dateer terug van so ver as 1789. Die Nederlandse regering het twee Spaanse Merino ramme en vier Spaanse Merino ooie geskenk aan Kol. Gordon, die militêrebevelvoerder van die Kaap. Hy het daarmee begin eksperimenteer en dadelik die potensiaal van die skaapras gesien en hoe aanpasbaar dit was vir die Kaap en sy klimaat. Die Spaanse koning was die alleen eienaar van die Merino ras en het alleenreg gehad op die uitvoer van Merinos. Die kolonel het toe sy kudde verder uitgebrei met die hulp van die koning. In 1791, het die kolonel opdrag gekry vanaf Nederland om die Merinos terug te stuur omdat hul in die eerste plek nooit Kaap toe gestuur moes word nie. Die Merino ras in Suid Afrika sou dus dood loop maar die kolonel het die oorspronklike hoeveelheid terug gestuur en die nageslag gehou. Van daar het die Merino in Suid Afrika bestaan.

SA Vleismerino

Die eerste Vleismerinos is in 1932 deur die Departement van Landbou uit Duitsland na Suid-Afrika ingevoer. Deur die jare is die bouvorm en die ras verbeter deur beter wol te kies, sonder om die goeie skaapvleiseienskappe te benadeel. Vandag is die SA Vleismerino die derde grootste skaapras in Suid-Afrika, wat in al nege provinsies geproduseer word. Voldoende bewyse vanuit sy uitstekende kruisteelpotensiaal is dat dit die vaderras van drie Suid-Afrikaanse rasse is: die Dohne Merino (SAMM gekruis met Merino), die Dormer (SAMM gekruis met Dorset Horn) en die Afrino (SAMM gekruis met Afrikaner/Merino). Die ras is veral bekend vir sy uitstaande sagte, sappige, smaaklike en goeie kwaliteit skaapvleis. Die teling was hoofsaaklik gemik op goeie moedereienskappe met ’n uitstekende reproduksietempo en die vermoë om ’n tweeling groot te maak.

Dohne Merino

In 1939 is besluit om eksperimente by die Dohne Landbounavorsingstasie te begin, gerig op die ontwikkeling van ’n wolskaap wat goed by die heersende klimaat en voedingstoestande aangepas sou wees. Hoë vrugbaarheid en voldoende melk om vinnige groei van lammers moontlik te maak, is as voorvereistes vir so ’n ras beskou. Daarbenewens was ’n aansienlike hoeveelheid wol sonder hare, gekleurde vesels of kemp en ’n kwaliteit wat nie die Suid-Afrikaanse fynwolskeersel negatief sou beïnvloed nie, benodig. Gereelde lamtyd in beide herfs en lente is bevoordeel. Duitse Merinoramme is vanaf 1939 van die Stellenbosch-Elsenburg Landboukollege verkry en met Merino-ooie gekruis. Die ontwikkelingsprogramme was altyd nou verbonde aan die Dohne Landbounavorsingstasie; vandaar die oorsprong van die rasnaam.